ADET DÖNGÜSÜ (MENSTRUAL SİKLUS)

                         

ADET DÖNGÜSÜ (MENSTRUAL SİKLUS):

Adet döngüsü (siklusu) ilk adetten (menarş) son adete (menopoz) kadar süren, adet kanaması ile karakterize, amacı üreme ile tüm vücudu etkileyen olaylar örgüsüdür. Adet döngüsü ya da adet dönemi denildiğinde kastedilen bir adet kanamasının ilk gününden bir sonraki adet kanamasının ilk gününe kadar geçen süredir.

Normal döngü (siklus) nedir?

Normal siklus 21-35 günde bir olan (ortalama 28 gün), kanamanın 2-8 gün arası sürdüğü ve 20-80 ml kanama ile karakterize bir dönemdir. Adet döngüsü beyin-yumurtalıklar (Ovum)-rahim(Uterus) sistemi tarafından kontrol edilen karmaşık bir sistemdir.

                         

Adet döngüsü (siklusu) kaç döneme ayrılır?

Bunu anlamak için önce adet siklusu esnasında vücutta olan olayları incelemek gerekir. Puberte gelişimi (Menarş yaşı:9-16 ya arası) itibariyle beyinin hipotalamus bölgesinden GnRH (Gonadotropin Relesing Hormon) adı verilen bir hormon salgılanır. Bu hormon yine beyinde bulunan hipofiz bezini uyarır ve buradan FSH(Folükül Stimüle eden Hormon) ve LH (Luteinleştirici Hormon) isimli hormonlar salgılanır. Bu hormonlar adet döneminin değişik zamanlarında farklı salınım göstererek kana karışırlar ve yumurtalıkları (overleri) uyararak yumurta hücrelerinin gelişimini başlatırlar. FSH, LH ve diğer bazı hormonların etkisi ile yumurtalıklardan (overler) östrojen ve progesteron adı verilen hormonlar salgılanır. Bu iki hormondan daha fazla salgılanan östrojen ise rahim iç tabakası (endometrium) giderek kalınlaşmasına neden olur. Gelişmekte olan yumurta hücrelerinden (folikül) sadece 1 tanesi tam olgunluğa ulaşır ve uygun hormonal ortam oluştuğunda çatlar ve yumurtlama (Ovülasyon) meydana gelir. Yumurtlama (Ovülasyon) geliştikten sonra yumurtalıklardan (overler) progesteron hormonu daha fazla miktarda salgılanmaya başlar. Progesteron rahimin iç tabakası (endometrium) kalınlaşmasını durdurur ama olgunlaşmasını sağlar. Yumurtlama (Ovülasyon) sonucu atılan yumurta hücresi fallop tüpleri tarafından yakalanır ve rahime (Uterus) doğru yolculuğuna başlar.

 Bu esnada eğer döllenme gerçekleşir ise oluşan embriyo hormonlar tarafından hazırlanan rahmin iç tabakasına (endometrium) tutunur ve hamilelik ortaya çıkar. Eğer dölleme yani hamilelik oluşmaz ise hormon miktarları giderek azalır ve sonuçta rahmin iç tabakasını (endometrium) koruyan düzeyin altına düştüğünde kalınlaşmış olan rahmin iç tabakası (endometrium) kanama ile birlikte dökülmeye başlar ve vajina yoluyla dışarı atılır. İşte bu kanama adet kanamasıdır. Daha sonra bu döngü menopoza yani yumurtalıklarda (overler) yumurta hücresi tükenene kadar devam eder.

Adet döneminin  yumurtama (ovülasyon) kadar olan kısmı yumurtalıkda (overler) folliküller gelişmekte olduğu için "folliküler faz" ya da rahmin iç tabakası  (endometrium) kalınlaştığı için "proliferatif faz" adı verilir. Yumurtlama (Ovülasyon) sonrası dönem ise "luteal faz" ya da "sekretuar faz" olarak adlandırılır.

Adet görmek için gerekli şartlar:

-Beyinden hormon salgılanmalıdır. 

-Beyinden salgılanan hormonlara cevap olarak hipofizden hormon salgılanmalıdır. 

-Yumurtalıklarda (Overler) follikül bulunmalıdır.

-Bu folliküller hormon salgılama kabiliyetinde olmalıdır. 

-Rahmin iç tabakası (Endometrium) bulunmalıdır.

-Bu hormonlara karşı duyarlı olmalıdır. 

-Ortaya çıkan kanın dışarı akmasına engel olacak bir anomali bulunmamalıdır.

İlk adet kaç yaşında görülür?

Çocukluktan ergenliğe geçişin son aşaması olan ilk adetin (Menarş) kaç yaşında görüleceğini önceden kesin olarak bilinememektedir. Bu ırklara ve çevresel faktörlere göre değişiklik gösterebilir. İlk adet (Menarş) ülkemizde genelde 11-14 yaşları arasında olmaktadır. 16 yaşına kadar adet görülmemişse ve Sekonder seks karakterleri adı verilen memelerde büyüme, kasık ve koltuk altında kıllanma gibi belirtiler de yoksa bir jinekolog ile temasa geçmek gerekir. Bazı uzmanlar sekonder seks karakterlerinin geliştiği durumlarda ilk adet için 19 yaşına kadar beklenebileceğini söylemektedirler. İlk adetten (Menarş)  sonraki dönemde sikluslar düzensiz olur. Bu sikluslarda genelde yumurtlama olmaz (anovulatuar siklus). Bazen ayda 2 defa bazen de 3-4 ayda bir kanama görülür. Bunların hepsi normaldir. Adetlerin ve yumurtlamanın düzene oturması 2 yıl kadar sürebilir.

-Merak ettiğiniz tüm konuları yazdığım bu makalemin altına yada diğer makalelerimin altına yorum yaparak sorabilirsiniz. Bir sonraki makalemde yer vermeye çalışacağım yada yer vermeye çalışacağım ama mutlaka yanıt vereceğim...
Okuduğunuz için teşekkür ederim...
                                     Dijital Ebe...